Ngăn ngừa mách nhỏ sinh vật ngoại lai xâm hại.

Từ sinh vật ngoại lai tại Đông Anh

PV:      Từ hiện trạng tại huyện Đông Anh, vấn đề ngăn ngừa và kiểm soát sinh vật ngoại lai xâm hại nên tiến hành như thế nào thưa ông?   tấn sĩ Lê Trần Chấn:  Sinh vật ngoại lai xâm hại ở Đông Anh nói riêng và trên toàn quốc nói chung là vấn đề liên vùng, liên ngành; là nhiệm vụ của các tỉnh, thành thị, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ và hỗ trợ đầu tư của Chính phủ, các bộ, ngành, các doanh nghiệp.

Các nghiên cứu cho thấy, quờ quạng các loài sinh vật ngoại lai được phát hiện ở Việt Nam đều là những loài đã được liệt kê trong danh sách “l00 loài sinh vật lạ lấn chiếm hiểm trên thế giới”. Nó có thể thâm nhập do mưa, gió, bão, theo nước sông, biển; di chuyển nhờ chim, thú hoặc do hoạt động thảo luận buôn bán hàng hóa, vật nuôi cây trồng của con người.

Các loài sinh vật lạ lấn chiếm có khả năng phát tán, lan rộng rất nhanh khi chúng gặp các điều kiện sinh thái mới ăn nhập. QĐND -  thời gian qua, một số loài sinh vật ngoại lai như ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, cây mắc cỡ đầm lầy (mai dương). Ảnh: Xuân Đức. PV:      Trân trọng cám ơn Tiến sĩ!   XUÂN ĐỨC - THÙY DUNG (thực hành).

Thí dụ minh chứng cho hiện trạng vừa nêu là ốc bươu vàng, cây mai dương, mọt cứng đốt. Phóng viên (PV):      Được biết, tấn sĩ đang thực hành một chuyên đề xác định các loài thực vật ngoại lai xâm hại theo các hệ sinh thái ở huyện Đông Anh (Hà Nội). Ở nước ta nói chung, huyện Đông Anh nói riêng, chưa có điều tra, nghiên cứu đầy đủ nhằm đánh giá, thống kê chuẩn xác về sự xâm hại của các loài sinh vật lạ, nhất là các loài mới thâm nhập còn chiếm một diện tích nhỏ, nhưng chính các loài này lại đang tiềm ẩn nguy cơ phát triển gây ảnh hưởng trực tiếp không chỉ đối với sản xuất nông nghiệp và còn ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác.

Đã gây tác hại đáng kể cho hệ thống thủy lợi, ảnh hưởng xấu đến lĩnh vực trồng trọt và tai hại đến hệ sinh thái trong nước.

Tuy thế, cho đến nay tại Đông Anh chưa có nghiên cứu điều tra thống kê, lập danh mục các loài sinh vật ngoại lai, đánh giá cũng như dự báo các tác động từ sinh vật ngoại lai xâm hại đến đa dạng sinh vật học, sản xuất.

Như đối với vùng bị cây hổ thẹn móc lấn chiếm hoàn toàn (độ che phủ 100%), không có thảm thực vật bên dưới, có thể áp dụng biện pháp hóa học. Như nạn ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, cây mai dương. Đáng chú ý, trong những trường hợp đã phát triển thành dịch hại trên diện rộng, xâm nhập vào quần xã sẽ khiến cho việc loại bỏ chúng rất khó khăn. Vậy đích cụ thể của chuyên đề này như thế nào, thưa ông?   Tiến sĩ Lê Trần Chấn:  Đúng vậy! hiện giờ tôi cùng các cộng sự của mình ở Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, cùng Chi cục Bảo vệ Môi trường Hà Nội tiến hành điều tra, đánh giá và lập danh mục các loài thực vật ngoại lai xâm hại, xác định mức độ nguy hại và tình hình phân bố của chúng trên địa bàn huyện Đông Anh.

Đối với các khu vực bị cây hổ hang móc xâm hại nhưng dưới tán có các loài thực vật cần được bảo vệ có thể vận dụng biện pháp thủ công như dùng dao, kéo cắt gốc cây mắc cỡ móc mới mọc sát mặt đất (cách mặt đất khoảng 5-10cm), sau một thời kì phần gốc nảy mầm tái sinh; tiến hành phun thuốc trừ cỏ lên mầm tái sinh, thuốc được mầm cây tiếp thụ và lưu trữ xuống gốc, giết chết phần gốc cây phía dưới mặt đất….

Mặt khác, do những nhân tố khách quan về vị trí địa lý, địa hình, điều kiện khí hậu, cùng quá trình hội nhập quốc tế đã tạo nên nguy cơ thâm nhập của các sinh vật ngoại lai xâm hại vào nước ta là rất cao, đặc biệt trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu.

Ngăn ngừa và kiểm soát sinh vật ngoại lai xâm hại phải xuất hành từ quan điểm tổng thể, hệ thống, đồng bộ, thống nhất; hiệp tác trong và ngoài nước phối hợp chặt chẽ với việc bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường. Phóng viên Báo Quân đội dân chúng đã có cuộc hội thoại với Tiến sĩ Lê Trần Chấn, Giám đốc trọng tâm Đa dạng và An toàn sinh vật học, để làm rõ vấn đề trên với câu chuyện thực tại từ huyện Đông Anh (Hà Nội).

Sau một thời gian rà, nếu cây nào có mầm tái sinh, tiếp kiến phun lên mầm tái sinh đó.

Tiến sĩ Lê Trần Chấn. Trong đó, có xác định những ảnh hưởng của một số loài thực vật ngoại lai xâm hại đến đa dạng sinh vật học, vật nuôi, cây trồng và nguồn lợi thủy sản; đề xuất các giải pháp ngăn chặn, kiểm soát hạp cho từng đối tượng thực vật ngoại lai xâm hại trên địa bàn.

Đã gây thiệt hại nhiều về kinh tế, môi trường, xã hội cho địa phương này. PV:      Qua khảo sát, hiện trạng sinh vật ngoại lai ở Đông Anh đang diễn ra thế nào thưa ông?    Tiến sĩ Lê Trần Chấn:  Huyện Đông Anh có nhiều hệ sinh thái đặc thù, với cảnh quan môi trường và đa dạng sinh vật học phong phú, nhưng cũng chứa đựng các mối đe dọa, rủi ro từ sinh vật ngoại lai như hệ sinh thái thủy sinh ở các đầm, hồ và cây trồng vật nuôi nông nghiệp, cây rừng, đa dạng sinh vật học.

Và gây ra những thiệt hại năng nề về kinh tế. Loài thực vật ngoại lai nào được xếp vào danh mục cấm trồng thưa ông?   Tiến sĩ Lê Trần Chấn:  Trong 13 loài thực vật ngoại lai phát hiện ở Đông Anh, có 3 loài được xếp hạng vào danh mục trắng (được phép trồng), đó là: Ổi Java, kẹo dâu và hổ vĩ mép lá vàng; 3 loài được xếp vào danh mục xám (được trồng có điều kiện) là: Cây ngũ sắc, cúc liên chi và chua me đất hoa vàng; 7 loài còn lại được xếp vào danh mục đen (cấm trồng) là: Bèo tây, cây cứt lợn, cỏ lào, cây hổ hang móc, hổ hang thân gỗ, cỏ nước chè hai và cỏ gai.

PV:      Giải pháp ngăn chặn các loại này như thế nào thưa ông?   tấn sĩ Lê Trần Chấn:  Với mỗi loài thực vật ngoại lai xâm hại được đưa vào danh mục đen, có 3 loài cần được quan tâm đặc biệt. PV:      Theo thông báo mà chúng tôi có được thì chuyên đề cũng đã xác định được 13 loài thực vật ngoại lai có mặt trên địa bàn huyện Đông Anh đến thời khắc khảo sát.

PV:      Ở Việt    Nam, sinh vật ngoại lai thời gian qua đã gây tác hại thế nào thưa Tiến sĩ?   Tiến sĩ Lê Trần Chấn:  Các loài sinh vật ngoại lai xâm hại trong những năm trên cả nước cũng đã gây ra nhiều tác hại cho các hệ thống thủy lợi, nông nghiệp, liên lạc thủy, thủy điện, đa dạng sinh học.

Cụ thể, có thể dùng thuốc trừ cỏ phun trực tiếp lên tán lá. Trong đó, lấy dự phòng, ngăn chặn các sinh vật ngoại lai xâm hại là chính, phối hợp với việc từng bước kiểm soát xử lý, khắc phục có hiệu quả những điểm nóng bị sinh vật ngoại lai xâm hại, phê duyệt nhiều hình thức và bằng các giải pháp phù hợp, khả thi.

Đến lời cảnh báo trên toàn quốc!     PV:      Xin tấn sĩ cho biết hiện tượng xâm lấn của sinh vật ngoại lai diễn ra như thế nào?    tấn sĩ Lê Trần Chấn:  Sinh vật ngoại lai có thể diễn ra một cách chủ động hay thụ động, vô tình hay cố ý, tự nhiên hay không thiên nhiên.